رسانه را می توان واژه پرکاربرد، شناخته شده و با سابقه ای تعریف کرد که از عمر مفیدش بیش از ۴۰۰ سال می گذرد؛ عنصری که یکباره و به مدد اینترنت و فضای مجازی کارکرد اصلی اش را به دست آورد، فرصت بروز و ظهور یافت، سر زبان ها افتاد و بهره فراوانش دامان جامعه مدرن را هم گرفت؛ درحالی که پیش تر ها در رفتار، گفتار، اندیشه ها و کتب ما نیز وجود داشت.
شاید سال های دوری که کاغذ اخبار منتشر شد و دورترها که خط میخی وارد بازار گشت و حتی زمانی که قرآن نازل شد، کمتر کسی از قدرت رسانه خبر داشت و این واژه را به کار می برد؛ درحالی که رسانه از همان ابتدا مثل سایه دنبال بشر به راه افتاده و فکر و عقاید جامعه را تسخیر و تحت کنترل قرار داده بود و عده قلیلی از اثر عمیقش بر ذهن، فکر و حتی رفتار افراد اطلاع داشتند.
پدیدار شدن اینترنت و به تبع آن گسترش فضای مجازی ابزاری برای بروز قدرت رسانه بود، ارتباطات به یُمن حضور رسانه برقرار می گشت، پیام ها از طریق رسانه مبادله می شد و زمینه برقراری ارتباط مستقیم در سراسر دنیا را رسانه فراهم می کرد؛ تا اینکه جهان در محاصره رسانه قرار گرفت؛ هر حرکتی از چشم مخاطبان و گوش شنوندگان مخفی نمی ماند و هر اشاره به سرعت نور از یکسوی دنیا به سویی دیگر می رسید.
حال اگر عمده پیشرفت های کوچک و بزرگ دنیا از آغاز تاکنون را در کفه ترازویی قرار دهیم، طبیعتاً فضای مجازی و در رأس آن رسانه با همه یال و کوپالش – در سال های اخیر – کفه دیگر ترازو را به صورت کاملا برابر پُر می کند؛ اصلاً به برکت همین فضای مجازی بود که رسانه هم مجال خودنمایی یافت؛ عنصر مهم و تأثیرگذاری که علیرغم کاربرد همه جوره اش، قرن ها در خفا باقی مانده بود و به یکباره نمایان شد و جهان را در مُشت خود گرفت.
بیراه نیست اگر بگوییم رسانه اکنون به مثابه عنصری حیاتی در جامعه، از آب هم روان تر حرکت می کند، حکم طلا را پیدا کرده، وجودش برای همگان از نان شب واجب تر شده و خُرد و کلان از صبح تا شب دوندگی می کنیم تا از رقابت تنگاتنگی که همه اش زیر سر رسانه است، دور نمانیم؛ زندگی اجتماعی به حضور همین واژه کوچکِ سبک پنج حرفی گره خورده و اگر نزدیکش نشویم، عقب میفتیم.
در شرایطی که رسانه های اجتماعی فضای پیرامون انسان ها را قُرُق کرده اند و همه چیزمان از خرید غذا و پوشاک گرفته تا تماشای رادیو، تلویزیون و … دیجیتالی شده است؛ ضرب المثل «با یک تیر دو نشان زدن» هم کاربرد دوچندانی یافته و «همگرایی رسانه» رشد و نمو داشته است؛ از همین رو رسانه که تا مدت ها پیش هویت ناشناخته ای داشت و علیرغم تأثیر فراوانش به چشم نمی آمد، اکنون آنقدر مهم شده و سر و صدا راه انداخته که از وکیل و وزیر گرفته تا رئیس اداره امور مسائل متفرقه و غیره اهمیت وجود و توجه به آن را در خود احساس کرده اند و آگاهانه یا – در مواردی اندک – غیرآگاهانه از آن بهره می برند.
حال در این بحبوحه ارتباطات و رسانه، ضرورت شناخت کافی این عنصر مؤثر و کاربلد که سرنوشت جامعه با آن پیوند خورده است، بیش از هر چیز دیگری اهمیت دارد و لازم الاجراست؛ وقت آن رسیده که برای دور نماندن از این قافله که خیال توقف هم در سر ندارد، کمر همت ببندیم و برای استفاده تمام و کمال از آن زمانی را اختصاص دهیم.
بهناز شریفی
مشاور رسانه ای و روابط عمومی
شهردار رفسنجان
