شهردار تهران از ایجاد دیالوگ و رسیدن به ادبیات مشترک با دولت م یگوید
هماهنگی میان دولت و شهرداری به نفع شهروندان است
پیروز حناچی، درست ۹ ماه پیش با ۱۱ رأی شوراییها، شهردار تهران شد. در دورهای که نهاد شهرداری تهران، پرچالشترین و البته پربحثترین روزهای خود را میگذراند. محمد علی نجفی، بر اثر بیماری استعفا داده و محمد علی افشانی هم به خاطر قانون منع بهکارگیری بازنشستگان مجبور به استعفا شده بود.
حمیده امینی فرد
خبرنگار حوزه شهری
حناچی آرام، اما در کارزاری سخت در رقابت با رئیساش «عباس آخوندی»، با یک رأی جلو افتاد تا عنوان چهاردهمین شهردار بعد از انقلاب پایتخت، بهنام او گره بخورد. حناچی ۵۵ ساله اگرچه در قامت تجربه، یکی از برازنده ترینها برای شهرداری تهران بود، اما تخصصش در معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه، باعث شد تا بعد از «محمد توسلی» (اولین شهردار تهران بعد از انقلاب) یکی از مرتبط ترین شهرداران پایتخت هم لقب بگیرد. با این همه او در این چند ماه بیش از آنکه نامش به افتتاحهای پر سرو صدا گره بخورد، بیشتر به دوچرخه سواریهای معروفش، پیوند خورده است. بهطوری که میتوان گفت بعد از حضور تقریباً همیشگی اش در کنار اعضای کابینه، رکاب زدنهای پر سرو صدایش، نقطه شروع از سرگیری روابط گرم دولتیها با شهرداری تهران باشد؛ رابطهای که تقریباً ۱۸ سال به کما رفته بود و با انتخاب محمدعلی نجفی و رفتن محمد باقر قالیباف دوباره احیا شد! حناچی حالا در چندین نوبت، هیأت دولت را به پیوستن به کمپین «سهشنبههای بدون خودرو» دعوت کرده است، وزیر جوان کابینه (محمد جواد آذری جهرمی) و معاون امور زنان روحانی (معصومه ابتکار) جزو کسانی هستند که فعلاً درخواست او را اجابت کردهاند. رابطه او اما با دولت، فراتر از سهشنبهها و چهارشنبههاست. او در این دوره جزو معدود شهردارانی است که توانسته، تکلیف بدهیهای پرحاشیه دولتیها به شهرداری تهران را روشن کند. گفتوگوی ما با او را بهمناسبت هفته دولت میخوانید. در این گفتوگو حناچی، به ابعاد مختلف روابط شهرداری با دولت میپردازد؛ اینکه چه بده و بستانهایی انجام شده و چقدر حضور او در کابینه برای تهران نشینها مفید واقع شده است؛
تقریباً ۱۰ ماه از حضور شما در کسوت شهردار منتخب تهران در شهرداری میگذرد، با توجه به فراز و فرودها و چالشهایی که در این مدت پشت سر گذاشته اید، رابطه میان دولت و شهرداری تهران را در این دوره چگونه ارزیابی میکنید؟
ابتدا باید بگویم که ایجاد یک رابطه حسنه و قابل گفتوگو بین دولت و شهرداری تهران، هم به نفع دستگاههای دولتی و هم به نفع مدیریت شهری و شهروندان است. چراکه هم میتوان مباحث حاکمیتی را در این حوزه پیگیری کرد و به سرانجام رساند و هم از آن طرف به سراغ طرح موضوعات مورد نظر شهرداری رفت و در این زمینه مطالبات و درخواستهایی را که وجود دارد اعلام و محقق کرد. به مثالهای زیادی هم میتوان در این زمینه اشاره کرد. فکر می کنم مصداقهای خوبی وجود دارد. مثل سیل فروردین ماه امسال که مشکلات زیادی را برای شهرهای مختلف کشور ایجاد کرد. خب با توجه به شدت و حجم بارشها، دولت نگرانیهای زیادی از این بابت در تهران داشت، شما فکر کنید اگر این حادثه در پایتخت اتفاق میافتاد، چه تبعات و چالشهایی ممکن بود گریبان تهران را بگیرد؟ اما مدیریت شهری در کنار دولت ایستاد و با کنترل ضرایب خطر و افزایش ایمنی، وضعیت را به بهترین شکل در تهران مدیریت کرد. یا از آن طرف نگاه کنید ما سالهاست که بهدنبال تأمین قطار برای خطوط مترو هستیم. ایستگاه، ریل، تونل و به عبارتی همه تجهیزات ثابت و پایهای در تهران وجود دارد، اما دغدغه اصلی ما تأمین واگن و قطار است. مسألهای که از عهده شهرداری تهران خارج است. این جزو همان موارد حاکمیتی است که دولت باید ورود کرده و به مدیریت شهری کمک کند. ببینید مباحث حاکمیتی ناشی از آلودگی، ترافیک و آرامش تهران اگرچه مستقیماً به شهرداری تهران مرتبط است، اما در اصل یک موضوع حاکمیتی است. یعنی هر دو طرف در ایجاد و پیشبرد آن نقش جدی دارند و در نهایت هم هر دو سود خواهند برد. مطمئن باشید اختلاف عمیق یا گپ طولانی بین دولت و شهرداری بهنفع هیچ یک از طرفین نیست حتی به نفع مردم تهران هم نخواهد بود. ما تلاش کردیم محیط را آرام نگه داریم تا برایند تصمیمات و تلاشهایمان برای مردم تهران هم مفید باشد. لازمه چنین اتفاقی، استفاده از همه ظرفیتها و بضاعتهای ممکن بود. برای تحقق این موضوع هم با همه دستگاهها و نهادها چه در دولت و چه در خارج از کابینه گفتوگو و مشورت کردیم. به صراحت میگویم با همه افراد و گروههای ذی نفعی که همکاری با آنها، منافع شهر تهران و شهروندان را تأمین میکند و میتواند در این حوزه مؤثر باشد، پای میز مذاکره و گفتوگو مینشینیم.
پس با وجود رضایت طرفین این قبیل همکاریها میان دولت و شهرداری ادامه خواهد یافت؟
همه تلاش ما این است تا بتوانیم این جنس خدمات را افزایش دهیم. درحال حاضر بهدنبال افزایش همکاریها میان دولت و شهرداری در حوزه توسعه حملونقل عمومی همچون مترو، اتوبوس و تاکسیهای هیبریدی هستیم. زمینههای دیگری هم با وزارت راه و شهرسازی بهعنوان یک دستگاه همکار و همینطور با آموزش و پرورش و سایر سازمانها و نهادها به وجود آمده است.خب همه این اتفاقات و اقدامات ناشی از حضور شهردار تهران در هیأت دولت است. البته ما هم بهره میدهیم وهم بهره میگیریم و اینطور نیست که ارائه خدمات یکطرفه باشد. خوشبختانه رابطه نزدیکی با سازمانها و معاونتهای دولت داریم. همکاری اخیر ما با معاونت علمی رئیسجمهوری هم نمونهای از این توافقهای دو طرفه محسوب میشود. هماکنون شهرداری تهران با معاونت علمی رئیس جمهوری در زمینه حمل و نقل پیشرفته و خودروهای برقی همکاریهایی را شروع کرده که قرار است با راهاندازی مرکز نوآوری، از استارتاپها برای حل مشکلات شهر حمایت شود. در تهران استارتاپهای زیادی وجود دارند که در حوزه مسائل شهری فعالیت میکنند که اتفاقاً دستاوردهای خوبی هم داشتهاند. در زمینه شفافسازی بنا به تجربهای که دولت پشت سر گذاشت، باز هم شهرداری تهران دستگاه اول نهادهای دولتی و عمومی شد و توانست رتبه اول را در زمینه شفافسازی بهدست آورد و این افتخاری برای شهرداری تهران است! بههرحال ما جزو اولین نهادهایی بودیم که با راهاندازی سامانه شفافیت درحوزه شفافسازی در کنار دولت ایستادیم و با انتشار جزئیات قراردادها، حسابهای مالی و حتی حکم حقوقی معاونان و مدیران شهرداری اجازه ندادیم تجربه گذشته در غیرشفاف بودن عملکرد برخی مدیران و شهرداران مناطق در انعقاد قراردادها و مناقصات و مذاکرات، پنهان و محرمانه بماند و شهروندان را امین خود دانستیم.
دولتها طی سالیان گذشته، سهم ناچیزی از تعهدات خود را پرداخت کردهاند و هماکنون بدهی سنگینی از این ناحیه بر دوش دولت دوازدهم مانده. قطعاً امکان پرداخت همه بدهیها بویژه در شرایط امروز اقتصادی وجود ندارد، فکر میکنید چگونه باید بخشی از این بدهیها را تسویه کرد؟
براساس بندی که بتازگی در قانون بودجه آمده است، درحال حاضر امکان تهاتر بدهیها وجود دارد. طبق همین بند، حتی میتوان بدهیهای دولت با بانکها را هم تهاتر کرد. براین اساس، سازمان حسابرسی در شهرداری تهران مستقر شد و بدهیها را احصا کرد.
در بحث بدهیها مبالغ متفاوتی اعلام میشود. برخی اعضای شورای پنجم از رقم ۵ هزار تا ۷ هزار میلیارد تومان نام میبرند و از زبان برخی مسئولان شهرداری رقم پایینتر حتی در حدود ۲ هزار میلیارد تومان هم شنیده میشود. جالب اینکه در دوره گذشته رقم بدهی دولت به شهرداری تهران بالای ۲۰ هزار میلیارد تومان هم اعلام شده بود. سازمان حسابرسی چه میزان بدهی را احصا کرده است؟
رقمی که به ما اعلام شده حدود ۵ هزار میلیارد تومان است. در بحث بافتهای فرسوده، حمل و نقل عمومی و حتی شمارهگذاری و سوخت تمام بدهیهایی که از قبل مانده و تاکنون تسویه نشده بود را به حساب شهرداری تهران گذاشتند والبته تلاش برای تسویه آن آغاز شده است. همانطور که میدانید، وقتی بدهیها احصا میشود بهعنوان بدهی قطعی دولت به ما تلقی میشود. بنابراین رقم بدهی قطعی دولت به شهرداری همین حدود است.
دولت در حوزه حمل و نقل عمومی تاکنون به چه میزان از تعهداتش عمل کرده و در این چند سال اخیر چه میزان کمک نقدی و غیر نقدی در قالب تهاتر و فاینانس داشته است؟
عمده کمک دولت در حوزه حملونقل عمومی به شهرداریها اجازه فاینانس بوده است. این اتفاق در دوره گذشته هم میافتاد در آن زمان هم دولتها از طریق فاینانس به شهرداریها کمک میکردند. اما در شرایط تحریم در این زمینه با مشکلاتی مواجهیم. البته اجازه برقراری خطوط اعتباری را برای حملونقل عمومی داریم. در این دو سال اخیر هم از ظرفیتهایی که در خطوط اعتباری برای حملونقل عمومی داشتهایم، با عنایت ویژه دولت، دستور رئیس جمهوری و معاون اول، درحال پیگیری هستیم تا بتوانیم از آن به نفع توسعه حملونقل عمومی و خطوط مترو استفاده کنیم. خوشبختانه اتفاقات مثبتی هم افتاده و به نتایج مطلوبی رسیدهایم.
میتوانید به نمونهای که اخیراً در خلال این نوع همکاریها به وجود آمده اشاره کنید؟
مثل ۷۰ واگن مترو که در گمرک شهید رجایی مانده بود، ما پیگیریهایی که در هیأت دولت انجام دادیم، از آن ۷۰ واگن، ۴ قطار بزودی به خط ۶ و ۷ تزریق خواهد شد. یعنی حدود ۲۸ واگن! هر قطار در طول یک ایستگاه ۷ واگن دارد. بنابراین با این نوع همکاری و پیگیریها که تاکنون اتفاق افتاده، من بسیار به روابط بین مدیریت شهرداری و دولت برای پیشبرد کارها به نفع مردم خوش بین هستم. چون از آن امکانی که در مقیاس دولت قابل دسترسی است، استفاده کرده و میکنیم.
در حوزه پسماند نیز اتفاقات مثبتی افتاده است. درباره تأثیر این روابط در این حوزه هم توضیح میدهید؟
بله ما اخیراً در حوزه پسماند و تولید زباله در دولت مصوبهای داشتیم که بخشی از سهم فروش آن به پایتخت تعلق بگیرد. من مطمئن هستم که سهم بسزایی نصیب تهران خواهد شد و امیدوارم که از این طریق بتوانیم مشکل پسماند تهران را به طور جدی حل کنیم.
با این توصیف آینده تهران را در سایه همین روابط روشن میبینید؟
ببینید من نمیخواهم در این زمینه خیلی رؤیایی فکر کنم. به هرحال ما در شرایط سختی هستیم.از یک طرف با تحریمهای غیرمنصفانه بینالمللی مواجهیم و از طرفی هم شرایط اقتصادی کشور غیرعادی است و خب در مدیریت شهری هم بدهیهای سنگینی بر دوش ما مانده است.اما در این شرایط سخت با همکاری دولت تلاش میکنیم تا هزینهها را کاهش داده و کیفیت خدمات و سرویس دهی به مردم را افزایش دهیم.
معتقد به این هستید که تهران به واسطه پایتخت بودنش، هزینههای بیشتری را در مقایسه با کلانشهرها صرف میکند، پس باید سهم بیشتری هم از منابع مالی نصیبش شود؟ آیا تلاش میکنید تا با استفاده از این ظرفیت و روابط با دولتمردان، به نفع تهران، این سهم را افزایش دهید؟ یکی از دغدغههای اصلی تهران نشینها، هزینههای اضافی است که بر همین مبنا به آنها تحمیل میشود، هزینههایی مثل هزینه اجاره بها و پرداخت عوارض که زندگی در تهران را برای مردم سخت و بشدت گران کرده است. اما در مقابل شاید عوایدی که نصیب آنها میشود، چندان قابل توجه نباشد و تهران از نظر سرانه در مقایسه با جمعیتی که دارد، یک کلانشهر فقیر محسوب شود.
من ترجیح میدهم ادبیات این بحث را تغییر دهم تا بتوانیم به نتیجه بهتری برسیم. در یک نظرسنجی از پایتخت نشینها البته قبل از تشدید شرایط اقتصادی فعلی، سؤال کردند که بزرگترین مشکل شما در سطح شهر تهران چیست؟ جالب اینکه همه به اتفاق گفته بودند، آلودگی هوا و ترافیک! این موضوع اتفاقاً در هیأت دولت هم مطرح شد. یعنی این دو موضوع از منظر مردم تهران، بسیار طاقت فرسا و حاد است. البته اگر الان سؤال کنید مشکلات اقتصادی در رتبه اول قرار میگیرد اما قطعاً رتبه دوم و سوم باز هم به آلودگی هوا و ترافیک اختصاص خواهد یافت. وقتی آلودگی هوا و ترافیک جزو اولویتهای اصلی ما قرار میگیرد، یعنی دیگر این موضوع مختص شهر تهران نیست و کاملاً یک موضوع حاکمیتی است و باید به آن حساسیت ویژه نشان داد. شما میدانید وقتی موضوعی حاکمیتی میشود، حل آن از عهده مدیریت شهری تهران خارج است و کمک همه دستگاهها و سازمانها و نه فقط دولت را میطلبد. یعنی باید همه به میدان بیایند، نه فقط یک ارگان یا نهاد خاص! به این معنا که توضیح دادم ما به این دیالوگ دست پیدا کردیم و تلاش میکنیم تا به نتایج خوبی برسیم.
در این دیالوگ آیا دستاوردی هم برای تهران بهدست آمده؟
ببینید ما هماکنون حدود ۱۰ هزار میلیاردتومان بدهی بانکی فقط به یکی از بانکها داریم. این ۱۰ هزار میلیارد تومان هم فقط در حوزه حملونقل عمومی است. خب ما این فشار زیاد را برای تأمین و توسعه قطارهای مترو تحمل کردهایم، امامعتقدم که این فشار باید تقسیم شود، نه اینکه فقط بر دوش تهران باشد. خوشبختانه دولت هم این موضوع را پذیرفته است و تلاش میکنیم وضعیت بهتر شود.
شما هماکنون در کنار اعضای کابینه مینشینید و در صحبت هایتان مدام از تلاشهایی گفتهاید که قرار است مسیر مشکلات شهر تهران را تا حدودی تسهیل کند، به هرحال برخی از این تلاشها نتیجه بخش بوده و قطعاً بخشی دیگر نه! ممکن است نقدی به تلاشهایی باشد که با همراهی هیأت دولت، امکان رفع آنها وجود داشته، اما در زمان خود اتفاق نیفتاده است. از این منظر چه انتظاراتی از دولت دارید؟ و البته بزرگترین حسن این دولت به اعتقاد شما چیست؟
شاید بهتر باشد که این سؤال را از من نپرسید، چون من هم حالا عضوی از این کابینهام! اما فکر میکنم در این شرایط سخت اقتصادی که دشمنان ما تلاش میکنند رگههای حیات اقتصادی را قطع کنند، آرام نگه داشتن کشور و تأمین مایحتاج عمومی مردم و ارائه سرویس و خدمات عمومی مثل بهداشت، آموزش و پرورش و ارزاق عمومی و البته کنترل نرخ ارز در این آشفته بازار، بزرگترین دستاورد این دولت است. ما باید باور کنیم که در یک جنگ تمام عیار اقتصادی قرار داریم، فقط گلولهای شلیک نمیشود وگرنه دشمنان ما، همه شریانهای مهم اقتصادی را هدف قرار دادهاند. بنابراین در چنین شرایطی، آرام نگه داشتن کشور یک اصل مهم است که خوشبختانه دولت هم در این زمینه موفق عمل کرده است. البته تلاش باید کرد تا بهرهوری از امکانات و نیروهای داخلی را در شرایط تحریم مثل زمان جنگ افزایش دهیم. من معتقدم حداکثر انسجام داخلی در این وضعیت، لازمه عبور از این بحران است. دولت البته تلاش میکند، اما این وظیفهای است که همه باید برعهده بگیرند و نباید تنها بر دوش دولت باشد.
این جزو محسنات دولت بود، اما توقع شما چیست؟
شاید دولت هماکنون در شرایطی نباشد که ما بودجه مستقیم از آنها درخواست کنیم. ما هم این موضوع را متوجهایم. اما امکانات دولت فقط بودجه نیست. بسیاری از همکاریهای بین دستگاهی و همکاریهای حقوقی بین دستگاهی وجود دارد که با حمایت دولت میتواند شکل بگیرد. این حمایتهای حقوقی میتواند در قالب مصوبات و لوایح بسیار تأثیرگذار باشد. مثلاً با موافقت هیأت وزیران، کارخانه سیمان ری عید امسال به مدت ۳۰ سال به شهرداری تهران واگذار شد تا به یک فضای ویژه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در جنوب شهر تهران تبدیل شود. خب این قبیل همکاری و توافقنامهها میتواند بدون تحمیل کوچکترین هزینهای به دولت انجام شده و ادامه یابد.